Για να θυμόμαστε τα δέντρα του μονοπατιού ας παίξουμε ένα παιχνίδι που θα τα κάνει μοναδικά. Χρησιμοποίησε την φαντασία σου και δες προσεκτικά το δέντρο. Βλέπεις και εσύ σε αυτό το δέντρο ένα πρόσωπο;
H ξενάγηση ερμηνείας ως ένα καινοτόμο εργαλείο
Η ξενάγηση ερμηνείας είναι μία μορφή μη-τυπικής εκπαίδευσης που μπορεί να υλοποιηθεί σε μουσεία, μονοπάτια, εθνικά πάρκα και σε οποιονδήποτε χώρο υπάρχουν στοιχεία φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς τα οποία θέλουμε να προβάλλουμε. Χάρη στις αρχές και τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι ξεναγοί ερμηνείας, η ξενάγηση μετατρέπεται σε αξιομνημόνευτη, απολαυστική εμπειρία.
Οι ξεναγοί ερμηνείας χρησιμοποιούν λέξεις αλλά και βιώματα που ξυπνούν την καρδιά, το μυαλό και τις αισθήσεις των επισκεπτών. Δεν παρέχουν στεγνές πληροφορίες, όπως ημερομηνίες, επιστημονικά δεδομένα, κλπ. Αντίθετα, αξιοποιούν τη γνώση αυτή για να βοηθήσουν το κοινό τους ν’ ανακαλύψει από μόνο του ποια σημασία έχει κληρονομιά για το ίδιο και γιατί αξίζει να την προστατεύσουμε.
Τέλος, ο στόχος της ξενάγησης ερμηνείας δεν είναι να εκπαιδεύσει τους επισκέπτες για την φύση και τον πολιτισμό μιας περιοχής, αλλά και να τους βοηθήσει να μάθουν από αυτά, καλώντας τους να αναλογιστούν το πώς σχετίζονται με την καθημερινή τους ζωή.
Οι ξεναγοί ερμηνείας:
- Kάνουν διάλογο με τους επισκέπτες – αντί για μονόλογο.
- Προσαρμόζουν την ξενάγησή τους ανάλογα με το κοινό που έχουν απέναντί τους – αντί να αναμασάνε τις ίδιες πληροφορίες, με πανομοιότυπο τρόπο κάθε φορά.
- Ξυπνούν τις αισθήσεις αλλά και τη φαντασία των επισκεπτών.
- Βοηθούν τους επισκέπτες να ανακαλύψουν το νόημα που έχει η φυσική και πολιτιστική κληρονομιά για τους ίδιους.
- Προσφέρουν στους επισκέπτες την ευκαιρία να αναλογιστούν τις δικές τους καθημερινές αξίες και επιλογές.
- Προσφέρουν στους επισκέπτες την ευκαιρία να αναλογιστούν τις δικές τους καθημερινές αξίες και επιλογές και να αισθανθούν υπεύθυνοι για την προστασία της κληρονομιάς, ακόμη και όταν ζουν μακρυά απ’ αυτήν.
Γιατί να προτιμήσουμε την ξενάγηση ερμηνείας;
Η ερμηνεία μετατρέπει την επαφή με την υλική και άυλη κληρονομιά σε μία εμπειρία με ουσία, που συναρπάζει τους επισκέπτες και τους βοηθά να συνδεθούν πραγματικά με την κληρονομιά του τόπου μας.
Επιπλέον, η ξενάγηση ερμηνείας μάς βοηθάει να:
Η επιτυχημένη ξενάγηση ερμηνείας μας συγκινεί, μας προβληματίζει, μας κάνει ν’ αναστοχαστούμε και ίσως ν’ αναθεωρήσουμε, μας ενώνει, μας δίνει χρόνο και χώρο ν’ απολαύσουμε, μας διασκεδάζει, μας ενημερώνει, μας ακούει, μας ενθαρρύνει να ξεκινήσουμε έναν διάλογο που ίσως να συνεχίσει για πάντα...
Ποιοι μπορεί να ωφεληθούν από την ξενάγηση ερμηνείας;
- Οι επισκέπτες μιας περιοχής. Με την ξενάγηση ερμηνείας γνωρίζουν αλλά κυρίως συνδέονται με την κληρονομιά μιας περιοχής και κατ΄επέκταση νιώθουν υπεύθυνοι γι’ αυτήν.
- Οι κάτοικοι μιας περιοχής. Με την ξενάγηση ερμηνείας αναστοχάζονται κι οι ίδιοι ποια είναι η κληρονομιά τους, πώς ορίζεται και πώς τους ορίζει σήμερα αλλά και στο μέλλον. Επιπλέον, η ξενάγηση ερμηνείας είναι το πλέον κατάλληλο εργαλείο για εκείνους που θέλουν να γίνουν κι οι ίδιοι πρεσβευτές του τόπου τους.
- Σχολικές ομάδες και ομάδες νέων. Η ξενάγηση ερμηνείας ακολουθεί τις αρχές της εκπαίδευσης για αειφορία της UNESCO. Βιωματική εκπαίδευση, μελέτη περιπτώσεων, επίλυση προβλημάτων και έρευνα είναι μερικά μόνο από τα εργαλεία που ακολουθεί η μέθοδος αυτή, κάνοντας την ξενάγηση ερμηνείας ένα ουσιαστικό κομμάτι της άτυπης εκπαίδευσης για την φύση και τον πολιτισμό.
Ο ορισμός και οι αρχές της ερμηνείας φυσικής
και πολιτιστικής κληρονομιάς
Το 1957, με το βιβλίο του Interpreting Our Heritage, ο
Οι έξι αρχές του Tilden:
- Ό,τι παρουσιάζουμε, πρέπει να σχετίζεται με τον κόσμο του επισκέπτη (τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τις αξίες που αυτός ήδη έχει) - αλλιώς η παρουσίασή μας παραμένει στείρα.
- Η ερμηνεία βασίζεται σε πληροφορίες, αλλά δεν ταυτίζεται με αυτές. Όταν μιλάμε για ερμηνεία, εννοούμε μία αποκάλυψη που θα προκαλέσουμε στο μυαλό του επισκέπτη, χάρη στις πληροφορίες και τον τρόπο με τον οποίο θα τις δώσουμε (η στιγμή του «Α! τώρα κατάλαβα!»).
- Η ερμηνεία είναι μία μορφή τέχνης, που συνδυάζει πολλές, άλλες τέχνες (όπως την τέχνη της αφήγησης, της επικοινωνίας, την κατάλληλη γλώσσα του σώματος, τη συγγραφή, κλπ.).
- Ο βασικός σκοπός της ερμηνείας δεν είναι να διδάξει, αλλά να προκαλέσει την σκέψη του επισκέπτη. Έτσι, θέλουμε ο επισκέπτης να αναλογιστεί από μόνος του την αξία της κληρονομιάς και να νιώσει ποια είναι η σχέση του με αυτήν.
- Η ερμηνεία στοχεύει στο να παρουσιάσει πώς κάθε κομμάτι της κληρονομιάς συνδέεται με τον ευρύτερο κόσμο, του τότε, του σήμερα ή και του αύριο. Μέσα από την ερμηνεία, ο επισκέπτης δεν μαθαίνει μόνο για την κληρονομιά, αλλά (επειδή τον βοηθάμε να την εντάξει στη δική του πραγματικότητα) μαθαίνει και από αυτήν.
- Τέλος, τα προγράμματα ερμηνείας που απευθύνονται σε παιδιά, πρέπει να είναι σχεδιασμένα για αυτά, σεβόμενα τις δικές τους ανάγκες. [Η αρχή αυτή θεωρείται αυταπόδεικτη στις μέρες μας, χάρη στην εξέλιξη της παιδαγωγικής, αλλά ήταν προοδευτική την εποχή που έγραφε ο Tilden το βιβλίο του].